Trong một thế giới mà các blockchain Layer-1 đang cạnh tranh khốc liệt về tốc độ và chi phí, IOTA nổi lên với một triết lý hoàn toàn khác biệt: nó không phải là một blockchain. Được xây dựng cho tầm nhìn về một thế giới vạn vật kết nối (Internet of Things – IoT), IOTA ra đời với lời hứa về các giao dịch không tốn phí, khả năng mở rộng vô hạn và tính toàn vẹn dữ liệu cho hàng tỷ thiết bị. Vậy IOTA là gì? Cùng Tiền ảo 24h tìm hiểu nhé.
IOTA là gì?
IOTA là một sổ cái phân tán (Distributed Ledger Technology – DLT) được thiết kế đặc biệt cho Internet of Things (IoT). Điểm khác biệt cốt lõi của IOTA là nó không sử dụng cấu trúc blockchain tuần tự mà thay vào đó là một công nghệ độc quyền gọi là Tangle – một Đồ thị có hướng không tuần hoàn (Directed Acyclic Graph – DAG). Cấu trúc này cho phép các giao dịch được xử lý song song, loại bỏ các nút thắt cổ chai về khai thác (mining) và phí giao dịch.
Dự án được quản lý và phát triển bởi IOTA Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận được thành lập tại Đức. Đội ngũ sáng lập ban đầu bao gồm các tên tuổi như David Sønstebø, Sergey Ivancheglo, Dominik Schiener, và Serguei Popov, với mục tiêu tạo ra một giao thức chuẩn cho việc truyền tải dữ liệu và giá trị giữa các thiết bị máy móc.
Công nghệ cốt lõi của IOTA là gì?
IOTA xây dựng ưu thế của mình trên những nền tảng công nghệ đột phá, khác biệt hoàn toàn so với phần còn lại của thế giới crypto.
The Tangle (DAG)
Đây là “trái tim” của IOTA. Thay vì các khối được xếp nối tiếp nhau như blockchain, The Tangle là một mạng lưới các giao dịch riêng lẻ liên kết với nhau. Để thực hiện một giao dịch mới, người dùng phải xác thực hai giao dịch trước đó. Mô hình này tạo ra một hệ thống tự duy trì: mạng lưới càng có nhiều giao dịch thì càng trở nên nhanh và an toàn hơn, loại bỏ hoàn toàn khái niệm thợ đào và phí gas.
IOTA 2.0 (Coordicide)
Trong giai đoạn đầu, để đảm bảo an ninh, mạng lưới IOTA sử dụng một node đặc biệt gọi là “Coordinator” để xác thực các cột mốc giao dịch. Tuy nhiên, đây là một điểm tập trung hóa. IOTA 2.0, hay còn gọi là “Coordicide”, là bản nâng cấp lớn nhất trong lịch sử dự án, nhằm loại bỏ hoàn toàn Coordinator và đưa mạng lưới đến trạng thái phi tập trung tuyệt đối. Nó sử dụng một cơ chế đồng thuận mới gọi là Fast Probabilistic Consensus, đảm bảo mạng lưới vừa an toàn vừa không cần đến sự điều phối trung tâm.
Nâng cấp Stardust
Đây là bản nâng cấp quan trọng đã được triển khai, biến IOTA từ một mạng lưới chỉ để chuyển giá trị và dữ liệu thành một nền tảng đa tài sản. Với Stardust, người dùng có thể tạo và quản lý các token tùy chỉnh, NFT ngay trên Layer-1. Quan trọng hơn, nó mở đường cho IOTA Smart Contracts, một giải pháp Layer-2 cho phép triển khai các hợp đồng thông minh tương thích với EVM, thu hút các nhà phát triển và ứng dụng từ hệ sinh thái Ethereum.
Sản phẩm chính của IOTA là gì?
IOTA cung cấp một bộ công cụ và sản phẩm toàn diện để xây dựng nền kinh tế máy móc và các ứng dụng Web3:
- Giao thức IOTA (IOTA Protocol): Lớp cơ sở (Layer-1) sử dụng công nghệ Tangle, cung cấp các giao dịch dữ liệu và giá trị không tốn phí, có khả năng mở rộng, lý tưởng cho các giao dịch vi mô (micropayments) và luồng dữ liệu IoT.
- Hợp đồng thông minh IOTA (IOTA Smart Contracts): Một giải pháp Layer-2 linh hoạt, cho phép các nhà phát triển xây dựng và triển khai các ứng dụng phi tập trung (dApps) phức tạp. Nó hỗ trợ máy ảo Ethereum (EVM) và sẽ hỗ trợ thêm các máy ảo khác trong tương lai, giúp dễ dàng di chuyển ứng dụng từ các nền tảng khác.
- IOTA Identity: Một framework nhận dạng phi tập trung (Decentralized Identity – DID) cho phép người và vật có danh tính kỹ thuật số tự chủ, có thể kiểm chứng, tăng cường bảo mật và quyền riêng tư.
- Shimmer Network (SMR): Mạng lưới dàn dựng (staging network) được khuyến khích của IOTA. Đây là nơi các tính năng mới nhất được thử nghiệm trong điều kiện thực tế trước khi triển khai trên mainnet IOTA. Shimmer có token riêng (SMR) và hệ sinh thái riêng, đóng vai trò là “bệ phóng” cho sự đổi mới.
Điểm đặc biệt của IOTA là gì?
IOTA nổi bật nhờ những đặc tính độc đáo được thiết kế riêng cho các ứng dụng trong thế giới thực:
- Giao dịch không phí (Feeless): Đây là lợi thế cạnh tranh lớn nhất. Việc không có phí giao dịch giúp IOTA trở thành nền tảng lý tưởng cho các giao dịch vi mô, chẳng hạn như một chiếc ô tô điện tự động trả tiền cho trạm sạc hoặc một cảm biến nông nghiệp bán dữ liệu thời gian thực.
- Khả năng mở rộng cao: Về mặt lý thuyết, The Tangle có thể xử lý số lượng giao dịch không giới hạn cùng lúc. Khi số lượng người dùng và giao dịch tăng lên, tốc độ và bảo mật của mạng lưới cũng tăng theo, ngược lại với các blockchain truyền thống thường bị tắc nghẽn.
- Toàn vẹn và bảo mật dữ liệu: IOTA không chỉ truyền giá trị mà còn là một giao thức để bảo mật dữ liệu. Các luồng dữ liệu từ thiết bị IoT có thể được ghi lại trên The Tangle, đảm bảo chúng không thể bị thay đổi hoặc giả mạo.
- Tiêu thụ năng lượng thấp: Vì không có cơ chế đào (mining) tiêu tốn tài nguyên, IOTA là một trong những công nghệ DLT tiết kiệm năng lượng nhất, phù hợp để tích hợp vào các thiết bị IoT nhỏ, có nguồn năng lượng hạn chế.
Token của dự án IOTA là gì?
IOTA là token gốc của mạng lưới IOTA, đóng vai trò là đơn vị giá trị để thực hiện các giao dịch trong hệ sinh thái.
Thông tin cơ bản
- Tên token: IOTA
- Ký hiệu: IOTA
- Blockchain: IOTA Tangle
- Tổng cung: 4.6B IOTA
- Cung lưu hành: 4.12B IOTA
- Tổng cung tối đa: —
- Loại token: Tiện ích
Công dụng của IOTA token
- Phương tiện trao đổi giá trị: Chức năng chính là để chuyển giá trị giữa người dùng và các thiết bị máy móc một cách không tốn phí.
- Tài sản thế chấp trong DeFi: Được sử dụng làm tài sản thế chấp trong các ứng dụng tài chính phi tập trung được xây dựng trên Layer-2.
- Lưu trữ dữ liệu: Mặc dù giao dịch không tốn phí, việc lưu trữ dữ liệu trên The Tangle có thể yêu cầu người dùng nắm giữ một lượng token IOTA nhất định.
- Mana (Tài nguyên tính toán): Trong IOTA 2.0, việc nắm giữ token IOTA sẽ tạo ra “Mana”, một dạng tài nguyên dùng để ưu tiên truy cập vào băng thông của mạng lưới, chống lại spam.
Phân bổ IOTA token
Sau các bản nâng cấp lớn và sự tái cấu trúc hệ sinh thái, việc phân bổ token IOTA ban đầu đã được cập nhật để hỗ trợ sự phát triển dài hạn của mạng lưới như sau:
- IOTA Holders (Người nắm giữ IOTA): 55.13%
- IOTA DLT Foundation: 12.03%
- Tangle Ecosystem Association (Hiệp hội Hệ sinh thái Tangle): 12.03%
- IOTA Foundation: 7.09%
- Contributors (Những người đóng góp): 5.01%
- Unclaimed Tokens (Token chưa được nhận): 3.84%
- IOTA Airdrop: 3.51%
- Treasury DAO (Kho bạc DAO): 1.36%
Mô hình phân bổ mới này cho thấy một chiến lược rõ ràng nhằm tài trợ cho các quỹ phát triển hệ sinh thái (như IOTA DLT Foundation và Tangle Ecosystem Association), thưởng cho những người đóng góp và thu hút người dùng mới thông qua Airdrop, đồng thời vẫn đảm bảo phần lớn token thuộc về cộng đồng những người nắm giữ hiện tại.
Lịch mở khóa IOTA token
Lịch mở khóa token IOTA được thiết kế theo một kế hoạch kéo dài khoảng 4 năm, nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững và sự cam kết dài hạn của các bên liên quan.
Theo biểu đồ, quá trình mở khóa bắt đầu từ đầu năm 2024 và dự kiến sẽ kéo dài đến khoảng giữa năm 2027. Thay vì các đợt mở khóa lớn (cliff) đột ngột, IOTA áp dụng phương pháp trả token tuyến tính (linear vesting). Điều này có nghĩa là các phần token được phân bổ cho IOTA Foundation, IOTA DLT Foundation, Tangle Ecosystem Association, Contributors (Những người đóng góp) và IOTA Airdrop sẽ được mở khóa và trả dần một cách liên tục trong suốt giai đoạn này.
Chiến lược này giúp giảm thiểu áp lực bán đột ngột lên thị trường, đồng thời đảm bảo các tổ chức và cá nhân cốt lõi có động lực để đóng góp và phát triển hệ sinh thái IOTA trong dài hạn. Phần lớn nhất, thuộc về IOTA Holders, đã có sẵn trong lưu thông, thể hiện sự tập trung vào cộng đồng của dự án.
Mua IOTA Token ở đâu?
Nhà đầu tư có thể mua bán IOTA trên các sàn giao dịch lớn như: Binance, Bybit, KuCoin, Bitfinex hay Bitget.
Roadmap
Lộ trình của IOTA là một hành trình dài và kiên định, tập trung vào việc hoàn thiện công nghệ cốt lõi.
- 2015: IOTA được thành lập và tiến hành ICO.
- 2016: Ra mắt Mainnet với sự hiện diện của Coordinator.
- 2017 – 2020: Thành lập IOTA Foundation tại Đức, tập trung nghiên cứu và phát triển, xây dựng quan hệ đối tác với các tập đoàn công nghiệp lớn.
- 2021: Ra mắt DevNet cho IOTA 2.0, cho phép thử nghiệm mạng lưới phi tập trung hoàn toàn.
- 2022: Ra mắt mạng lưới Shimmer (SMR), đóng vai trò là môi trường thử nghiệm thực tế cho các nâng cấp lớn.
- 2023: Triển khai thành công bản nâng cấp Stardust trên mainnet IOTA, cho phép token hóa và đặt nền móng cho hợp đồng thông minh.
- 2024 – 2025: Mục tiêu cuối cùng là triển khai IOTA 2.0 (Coordicide) trên mainnet, loại bỏ hoàn toàn Coordinator. Song song đó, thúc đẩy mạnh mẽ việc áp dụng các hợp đồng thông minh Layer-2 và mở rộng hệ sinh thái dApp, tập trung vào các ứng dụng thực tế như chuỗi cung ứng, nhận dạng số và thành phố thông minh.
Hệ sinh thái và cộng đồng
Hệ sinh thái
Hệ sinh thái của IOTA đang trong giai đoạn chuyển mình mạnh mẽ từ một giao thức tập trung vào IoT sang một nền tảng Web3 toàn diện. Với việc ra mắt Hợp đồng thông minh trên mạng Shimmer, các mảnh ghép DeFi đầu tiên như sàn DEX (TangleSwap), nền tảng lending và thị trường NFT (Soonaverse) đã bắt đầu xuất hiện.
Tuy nhiên, sức mạnh thực sự của hệ sinh thái IOTA nằm ở các mối quan hệ đối tác trong thế giới thực. IOTA Foundation đã hợp tác với nhiều tổ chức và tập đoàn lớn như Dell Technologies, Jaguar Land Rover, STMicroelectronics, và chính phủ các nước để thử nghiệm ứng dụng trong chuỗi cung ứng, thành phố thông minh, di động và thương mại toàn cầu.
Gần đây nhất, việc thành lập Quỹ DLT trị giá 100 triệu USD tại Abu Dhabi (UAE) hứa hẹn sẽ là một cú hích lớn để thu hút các dự án và đối tác chiến lược.
Cộng đồng
IOTA sở hữu một trong những cộng đồng kiên định và có trình độ kỹ thuật cao nhất trong không gian crypto. Họ là những người tin tưởng vào tầm nhìn dài hạn và công nghệ đột phá của dự án thay vì các xu hướng ngắn hạn. Cộng đồng rất tích cực trên các diễn đàn như Discord, Reddit và Twitter, thường xuyên tham gia vào các cuộc tranh luận sâu về kỹ thuật.
IOTA Foundation cũng đóng vai trò tích cực trong việc hỗ trợ cộng đồng thông qua các chương trình tài trợ, hackathon và các tài liệu giáo dục, biến họ thành một phần không thể thiếu trong sự phát triển của mạng lưới.
Đội ngũ phát triển và các nhà đầu tư lớn
Đội ngũ phát triển
IOTA được phát triển và dẫn dắt bởi IOTA Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận được đăng ký pháp lý tại Đức, mang lại sự minh bạch và uy tín cho dự án. Nhóm sáng lập ban đầu bao gồm những bộ óc kỹ thuật và kinh doanh sắc bén:
- Dominik Schiener: Đồng sáng lập và hiện là Chủ tịch (Chairman) của IOTA Foundation, đóng vai trò dẫn dắt chiến lược và phát triển của toàn bộ hệ sinh thái.
- Serguei Popov: Đồng sáng lập và là thành viên Ban giám sát. Ông là một nhà toán học tài năng, người đã viết Sách trắng (whitepaper) ban đầu của Tangle, đặt nền móng lý thuyết cho toàn bộ công nghệ cốt lõi của IOTA.
- David Sønstebø: Đồng sáng lập, người có vai trò quan trọng trong việc hình thành tầm nhìn và gây dựng cộng đồng trong giai đoạn đầu.
- Sergey Ivancheglo: Đồng sáng lập, một chuyên gia về phần cứng và phần mềm, người đã đóng góp đáng kể vào việc phát triển kỹ thuật ban đầu của dự án.
Ngoài các nhà sáng lập, IOTA Foundation còn quy tụ một đội ngũ lớn gồm các nhà nghiên cứu, kỹ sư, và chuyên gia phát triển kinh doanh trên toàn cầu, nhiều người có nền tảng học thuật vững chắc và kinh nghiệm làm việc tại các tập đoàn công nghệ hàng đầu.
Nhà đầu tư
Không giống như các dự án mới huy động vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC), IOTA được tài trợ ban đầu thông qua một đợt ICO vào năm 2015. Tuy nhiên, dự án đã thu hút được sự quan tâm và hợp tác chiến lược từ nhiều tập đoàn công nghệ lớn và các tổ chức chính phủ.
Gần đây, IOTA đã nhận được sự đầu tư và hỗ trợ từ Dhabi National Oil Company (ADNOC) và quỹ Blockchange Ventures. Động thái quan trọng nhất là việc thành lập IOTA Ecosystem DLT Foundation tại Abu Dhabi với cam kết tài trợ hơn 100 triệu USD, cho thấy sự công nhận và ủng hộ mạnh mẽ từ các tổ chức lớn đối với công nghệ của IOTA cho các ứng dụng trong thế giới thực.
Cập nhật giá IOTA
Giá IOTA mới nhất hôm nay theo Coinmarketcap.
Có nên đầu tư vào IOTA không?
IOTA là một dự án độc đáo với tầm nhìn đầy tham vọng, hướng đến một thị trường ngách khổng lồ là Internet of Things. Công nghệ Tangle với các giao dịch không phí và khả năng mở rộng là một lợi thế cạnh tranh vượt trội, đặc biệt trong các ứng dụng đòi hỏi hàng tỷ giao dịch vi mô.
Sự hậu thuẫn từ IOTA Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận tại Đức, cùng các mối quan hệ đối tác với những gã khổng lồ công nghiệp mang lại cho dự án một nền tảng vững chắc để phát triển trong dài hạn.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất của IOTA là thời gian phát triển kéo dài. Lời hứa về Coordicide đã có từ nhiều năm và việc triển khai thành công nó sẽ là yếu tố quyết định sự thành bại của dự án. Trong khi đó, hệ sinh thái dApp của IOTA vẫn còn rất non trẻ so với các đối thủ như Ethereum hay Solana. Sự cạnh tranh trong lĩnh vực DLT cho doanh nghiệp và IoT cũng ngày càng gay gắt.
Do đó, nếu bạn là một nhà đầu tư dài hạn, tin tưởng vào cuộc cách mạng Internet of Things và sức mạnh của một công nghệ nền tảng đột phá, IOTA có thể là một lựa chọn đáng cân nhắc. Ngược lại, nếu bạn ưu tiên các hệ sinh thái đã phát triển mạnh mẽ với hiệu ứng mạng lưới đã được chứng minh, bạn có thể muốn chờ đợi cho đến khi IOTA hoàn thành lộ trình Coordicide và chứng minh được khả năng thu hút người dùng cũng như nhà phát triển.
Kết luận
IOTA mang trong mình tiềm năng trở thành một giao thức nền tảng cho nền kinh tế máy móc với công nghệ Tangle độc đáo và tầm nhìn dài hạn. Tuy nhiên, dự án phải đối mặt với thách thức lớn nhất là hoàn thành quá trình chuyển đổi sang một mạng lưới hoàn toàn phi tập trung và xây dựng một hệ sinh thái đủ mạnh để cạnh tranh. Tương lai của IOTA phụ thuộc vào thành công của IOTA 2.0 và khả năng biến các đối tác chiến lược thành ứng dụng thực tiễn.
Lưu ý: Bài viết này chỉ mang mục đích cung cấp thông tin và phân tích, không được xem là lời khuyên đầu tư tài chính. Hãy luôn tự mình nghiên cứu (DYOR) trước khi đưa ra bất kỳ quyết định đầu tư nào.
Link đăng ký tài khoản các sàn giao dịch hàng đầu hiện nay: Binance/OKX/BingX/MEXC/Bybit/Bitget