Serum là gì? Giao thức DEX rẻ xây dựng trên blockchain mới nổi

Serum là một giao thức sàn giao dịch phi tập trung (DEX) được xây dựng trên blockchain Solana. Nó nổi bật với việc triển khai sổ lệnh giới hạn trung tâm (Central Limit Order Book – CLOB) on-chain, một kiến trúc thường thấy trong các sàn giao dịch truyền thống (CEX) nhưng hiếm có trong thế giới DEX. Bài viết Tiền ảo 24h này sẽ phân tích chi tiết về kiến trúc CLOB, hệ sinh thái giao thức và native token SRM, mang lại một góc nhìn học thuật và thiết thực về tương lai của giao dịch phi tập trung hiệu suất cao.

Serum là gì?

Serum là một giao thức DEX và cơ sở hạ tầng được thiết kế để cung cấp giao dịch phi tập trung nhanh chóng, chi phí thấp và không cần sự giám hộ. Nó là dự án cốt lõi được khởi xướng bởi một tập đoàn các đối tác DeFi và được xây dựng trên Solana để tận dụng lợi thế về tốc độ.

Đầu tiên Serum đi với khái niệm Sổ Lệnh Giới hạn Trung tâm (CLOB): Kiến trúc nền tảng của Serum, nơi người mua và người bán khớp lệnh thông qua một sổ lệnh on-chain được cập nhật theo thời gian thực, cho phép các loại lệnh phức tạp như lệnh giới hạn (limit orders) và lệnh dừng (stop orders). Serum không chỉ giới hạn trong hệ sinh thái Solana mà còn được thiết kế để tương tác với Ethereum và các chuỗi khác thông qua các cầu nối phi tập trung.

SRM là native token tiện ích và quản trị của giao thức Serum. Nó được sử dụng chủ yếu để: Quản trị (Governance) giao thức, Giảm phí giao dịch cho người nắm giữ token, và Staking để đảm bảo hoạt động của các nút trong mạng lưới Serum.

Xem thêm: Sun (New) là gì? Giải mã tiềm năng SUN token hiện nay

Mục tiêu phát triển của Serum

Serum được định hướng trở thành cơ sở hạ tầng thanh khoản trung tâm cho Web3, với các mục tiêu chiến lược:

• Tăng tốc Độ và Giảm Chi phí Giao dịch: Khai thác tối đa hiệu suất của Solana để cung cấp tốc độ xử lý giao dịch sub-second (dưới một giây) với chi phí giao dịch cực thấp, loại bỏ nhược điểm của các DEX trên Ethereum.
• Cung cấp Thanh khoản Sâu: Kiến trúc CLOB on-chain cho phép thu hút các nhà tạo lập thị trường chuyên nghiệp và thuật toán, từ đó tạo ra độ sâu thanh khoản cần thiết để xử lý các giao dịch lớn mà không bị trượt giá (slippage).
• Mô hình Giao dịch Phi tập trung Chuyên nghiệp: Cung cấp cho người dùng các công cụ giao dịch phức tạp (như lệnh giới hạn) vốn chỉ có trên CEX, nhưng vẫn giữ được tính phi tập trung và không giám hộ (non-custodial).
• Trở thành Lớp Hạ tầng Thanh khoản: Đóng vai trò là nền tảng thanh khoản cơ sở mà các DApps khác (ví dụ: các giao thức cho vay, các DEX AMM khác) có thể truy cập để thực hiện việc khớp lệnh và tìm kiếm giá tốt nhất.

Cách thức hoạt động của Serum

Serum hoạt động thông qua sự kết hợp độc đáo giữa kiến trúc sổ lệnh giới hạn và khả năng mở rộng của Solana.

Sổ Lệnh giới hạn trung tâm

Đây là sự khác biệt cốt lõi của Serum. Thay vì sử dụng mô hình Pool thanh khoản (Liquidity Pools) như các DEX AMM (ví dụ: Uniswap), Serum cho phép người dùng đặt các lệnh mua và bán ở các mức giá cụ thể. Khi người dùng đặt lệnh giới hạn, lệnh đó được ghi lại trực tiếp trên sổ lệnh on-chain của Serum. Khi có lệnh khớp, việc thực hiện giao dịch và thanh toán diễn ra hoàn toàn trên chuỗi Solana. Kiến trúc này mang lại lợi ích sau:

• Kiểm soát Lệnh: Người dùng có thể kiểm soát chính xác mức giá họ muốn mua hoặc bán (lệnh giới hạn), giảm thiểu rủi ro trượt giá.
• Hiệu suất Vốn: Không giống như AMM yêu cầu thanh khoản phải dàn trải trên một Pool, CLOB tập trung thanh khoản, giúp các giao dịch lớn dễ dàng được khớp với giá tốt hơn.
• Tối ưu Hóa Giá: Người dùng luôn được khớp với mức giá tốt nhất hiện có trên sổ lệnh, không bị phụ thuộc vào công thức toán học của AMM.

Sử dụng Solana 

Serum tận dụng cơ chế đồng thuận PoH và PoS của Solana. Tốc độ block finality gần như tức thì và khả năng xử lý hàng chục nghìn giao dịch mỗi giây của Solana cho phép Serum vận hành sổ lệnh on-chain theo thời gian thực. Nếu Serum được xây dựng trên Ethereum Layer 1, chi phí gas cao và độ trễ giao dịch sẽ khiến việc cập nhật sổ lệnh theo thời gian thực trở nên bất khả thi về mặt kinh tế. Sự kết hợp giữa CLOB và Solana tạo nên một DEX có thể cạnh tranh trực tiếp với CEX về trải nghiệm người dùng.

Hệ sinh thái Serum

Serum DEX

Serum DEX đóng vai trò là giao diện người dùng chính (Front-end Interface) cho Sổ Lệnh Giới hạn Trung tâm On-chain (CLOB) của Serum Core. Nó cung cấp một môi trường giao dịch phi tập trung, không giám hộ (non-custodial), nhưng sở hữu các tính năng và hiệu suất thường chỉ có trên các sàn giao dịch tập trung (CEX) truyền thống.

Khác biệt cơ bản so với các DEX AMM là Serum DEX hỗ trợ đầy đủ các loại lệnh phức tạp. Người dùng có thể đặt lệnh giới hạn (Limit Orders) với mức giá cụ thể họ mong muốn, lệnh thị trường  để thực hiện ngay lập tức theo giá hiện tại, và thậm chí các chiến lược phức tạp hơn như lệnh dừng thông qua các giao thức phái sinh (derivates) xây dựng trên Serum. Điều này mang lại sự kiểm soát giao dịch cao cấp và độ chính xác về giá, giúp giảm thiểu rủi ro trượt giá (slippage) cho các giao dịch có khối lượng lớn.

Giao diện Serum DEX hiển thị Sổ Lệnh Giới hạn On-chain được cập nhật gần như tức thời nhờ vào tốc độ xử lý của Solana. Sự minh bạch và độ chính xác về thông tin thanh khoản này là yếu tố cốt lõi thu hút các nhà tạo lập thị trường (Market Makers) thuật toán, những người yêu cầu tốc độ và sự rõ ràng để triển khai chiến lược.

Serum Core

Serum Core là bộ hợp đồng thông minh lõi, là nền tảng kỹ thuật mà giao thức Serum được xây dựng. Nó là thành phần quan trọng nhất, nơi tất cả các chức năng khớp lệnh và thanh toán được thực hiện trực tiếp trên Solana. Serum Core chứa Sổ Lệnh Giới hạn Trung tâm, nơi các lệnh mua và bán được khớp một cách phi tập trung, minh bạch, và tự động. Toàn bộ quá trình từ đặt lệnh, khớp lệnh đến thanh toán được thực hiện trực tiếp trên chuỗi Solana, đảm bảo tính không giám hộ và bất biến.

Hiệu ứng Mạng lưới Thanh khoản  là tiện ích cốt lõi của Serum Core. Các giao thức DeFi hàng đầu trên Solana (như Raydium, Mango Markets, Orca) không cần phải tự mình xây dựng Sổ Lệnh và thu hút thanh khoản từ đầu. Thay vào đó, họ có thể gọi (call) trực tiếp vào các hợp đồng thông minh của Serum Core.

Xem thêm: Pyth Network là gì? Cách thức hoạt động và vai trò trong DeFi

Wormhole Bridge

Mặc dù được tối ưu hóa cho Solana, Serum nhận ra tầm quan trọng của khả năng tương tác cross-chain trong Web3. Wormhole Bridge là giao thức cầu nối phi tập trung được Serum (và cộng đồng Solana) tích cực hỗ trợ.

• Đưa Tài sản Ngoài chuỗi vào Serum: Wormhole cho phép các tài sản gốc từ các blockchain khác (như Ethereum (ERC-20), Terra Classic (UST), v.v.) được đóng gói (wrapped) thành các token tương thích với tiêu chuẩn SPL của Solana. Các token được wrap này sau đó có thể được giao dịch tự do trên Serum DEX và được sử dụng trong các DApps khác trên Solana.
• Mở rộng Thanh khoản Đa chuỗi: Bằng cách sử dụng Wormhole, Serum không chỉ giới hạn thanh khoản của mình trong tài sản gốc Solana mà còn tiếp cận được với nguồn vốn và tài sản khổng lồ từ các hệ sinh thái DeFi khác. Điều này là thiết yếu để Serum thực hiện được tầm nhìn trở thành trung tâm thanh khoản toàn cầu.

Một số đặc điểm nổi bật của SRM

• DEX CLOB On-chain Đầu tiên: SRM là token gắn liền với giao thức DEX phi tập trung đầu tiên triển khai CLOB on-chain một cách hiệu quả, cung cấp trải nghiệm giao dịch ngang ngửa CEX.
• Tích hợp Sâu với Solana: Vai trò của Serum là thiết yếu trong hệ sinh thái Solana, phục vụ như là backbone (xương sống) thanh khoản cho hầu hết các DApps lớn khác.
• Token Chiết khấu Phí và Quản trị: Người nắm giữ SRM không chỉ có quyền bỏ phiếu quản trị mà còn nhận được chiết khấu đáng kể lên tới 50% phí giao dịch trên Serum DEX, tạo ra tiện ích kinh tế trực tiếp.

Đội ngũ Phát triển và Các Nhà đầu tư Lớn

Đội ngũ Phát triển

Serum được khởi xướng bởi một nhóm các nhà xây dựng phi tập trung, với nhân vật công khai nổi bật nhất là Sam Bankman-Fried (SBF), người sáng lập FTX và Alameda Research (trước khi sụp đổ). Mặc dù SBF là nhân vật chủ chốt ban đầu, Serum luôn được thiết kế để trở thành một giao thức phi tập trung và không có người giám hộ.

Đội ngũ cốt lõi bao gồm các nhà phát triển ẩn danh và một cộng đồng đóng góp lớn, tập trung vào việc duy trì và nâng cấp các hợp đồng thông minh Serum Core. Sự liên kết ban đầu với Alameda và FTX đã cung cấp nguồn vốn, thanh khoản và chuyên môn về giao dịch thuật toán ban đầu. Tuy nhiên, sau các sự kiện năm 2022, giao thức đã được cộng đồng và các nhà phát triển độc lập tiếp tục duy trì và phân nhánh (ví dụ: OpenBook), nhấn mạnh tính chất phi tập trung và khả năng phục hồi của Serum.

Các Nhà đầu tư Lớn

Serum đã thu hút sự hỗ trợ từ các tổ chức hàng đầu trong ngành tài chính và tiền điện tử, phản ánh sự công nhận về kiến trúc độc đáo của nó:

• Alameda Research/FTX: (Lưu ý: Vai trò ban đầu là nhà khởi tạo thanh khoản và hỗ trợ chiến lược. Mối liên kết này đã thay đổi đáng kể sau năm 2022).
• Solana Foundation: Hỗ trợ kỹ thuật và chiến lược, vì Serum là một trong những dự án quan trọng nhất đối với hệ sinh thái Solana.
• Multicoin Capital: Quỹ đầu tư mạo hiểm hàng đầu, nổi tiếng với việc đầu tư vào cơ sở hạ tầng có khả năng mở rộng.
• CMS Holdings: Công ty đầu tư và giao dịch tiền điện tử toàn cầu.

Token của Serum là gì?

Thông tin cơ bản SRM

• Tên Token: Serum
• Ký hiệu: SRM
• Blockchain: Solana (SPL Token) và Ethereum (ERC-20, được wrap)
• Tiêu chuẩn Token: SPL (Solana) / ERC-20 (Ethereum)
• Tổng cung tối đa (Max Supply): 10,161,000,000 SRM
• Cung lưu hành (Circulating Supply): 372,782,297 SRM
• Loại Token: Governance, Utility & Staking
• Cơ chế sử dụng: Giảm phí giao dịch, Quản trị DAO, Staking để nhận phí giao dịch của Serum, và Khuyến khích tham gia mạng lưới.

SRM (Serum) là native token tiện ích và quản trị của giao thức Serum. Về nguồn gốc, Serum được khởi xướng bởi một tập đoàn các đối tác DeFi và được xây dựng trên blockchain Solana. Mặc dù nhân vật công khai nổi bật ban đầu là Sam Bankman-Fried (SBF) từ FTX và Alameda Research, giao thức luôn được thiết kế để hoạt động như một thực thể phi tập trung, không giám hộ. 

Serum ra đời nhằm giải quyết những vấn đề cố hữu của các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) thế hệ đầu tiên như tốc độ chậm, chi phí cao, và thiếu công cụ giao dịch chuyên nghiệp. Bằng cách triển khai kiến trúc sổ lệnh giới hạn trung tâm (CLOB) on-chain trên nền tảng Solana hiệu suất cao, SRM đại diện cho một bước tiến trong việc cung cấp trải nghiệm giao dịch phi tập trung nhanh chóng và tinh vi, ngang bằng với các sàn giao dịch tập trung (CEX).

Lịch phát hành

Serum áp dụng một Lịch trình Khóa Token Nghiêm ngặt (Aggressive Locking Schedule) cho SRM, với mục tiêu căn chỉnh lợi ích dài hạn và giảm thiểu áp lực bán sớm. Mặc dù tổng cung tối đa được thiết lập ở mức cao là 10 tỷ SRM, phần lớn nguồn cung ban đầu được giữ khóa trong một khoảng thời gian đáng kể, thường kéo dài đến 7 năm. Điều này có nghĩa là chỉ một phần rất nhỏ, chủ yếu đến từ các đợt Private Sale và Public Sale, được mở khóa và lưu hành ngay lập tức.

Quá trình mở khóa token được thiết kế để diễn ra một cách tuyến tính và có kiểm soát trong suốt chu kỳ 7 năm. Sau khi kết thúc giai đoạn khóa cứng ban đầu (Cliff), lượng token bị khóa sẽ được giải phóng đều đặn theo lịch trình hàng tháng hoặc hàng năm. Hơn nữa, các phần token được dành cho Staking Rewards và các chương trình Ecosystem cũng được phát hành dần dần, không tập trung.

Mục tiêu dài hạn của Serum là thiết lập một nguồn cung lưu hành được kiểm soát trong những năm đầu tiên của dự án. Bằng cách giữ phần lớn token bị khóa, giao thức tìm cách tạo ra sự khan hiếm tương đối trong khi vẫn cung cấp đủ động lực cho việc phát triển và khuyến khích mạng lưới. Quá trình đạt đến tổng cung tối đa 10 tỷ SRM sẽ diễn ra từ từ sau một giai đoạn kéo dài.

Roadmap SRM

• 2020 – Ra mắt & CLOB V1: Ra mắt Serum DEX trên Solana, triển khai kiến trúc CLOB on-chain ban đầu.
• 2021 – Wormhole & Mở rộng DApps: Tích hợp cầu nối Wormhole. Phát triển hệ sinh thái mạnh mẽ trên Solana khi các DApps lớn (Raydium, Mango Markets) bắt đầu xây dựng trên Serum Core.
• 2022 – Quản trị Phi tập trung & Nâng cấp Core: Tăng cường quản trị DAO bằng SRM. Nâng cấp các hợp đồng thông minh Serum Core để tối ưu hóa hiệu suất. (Lưu ý: Các sự kiện cuối năm 2022 dẫn đến sự phân nhánh và tiếp tục phát triển bởi cộng đồng độc lập).
• 2023–2024 – Tăng cường khả năng Tương tác: Tập trung vào việc tăng cường tính mô-đun và khả năng tương tác của Serum Core, cho phép các DApps ngoài Solana dễ dàng truy cập vào thanh khoản của Serum.
• Tương lai – Trở thành Lớp Thanh khoản Phổ quát: Mục tiêu là trở thành lớp khớp lệnh (matching engine) mặc định cho toàn bộ Web3, không chỉ giới hạn trong Solana, bằng cách duy trì kiến trúc CLOB hiệu suất cao.

Cập nhật giá SRM mới nhất hôm nay

Giá Serum Coin (SRM) mới nhất hôm nay theo Coinmarketcap.

Có nên đầu tư vào SRM  không?

Việc đánh giá đầu tư vào SRM Coin đòi hỏi sự hiểu biết về rủi ro và tiềm năng của việc xây dựng một DEX CLOB hiệu suất cao. Giá trị của SRM được gắn kết trực tiếp với khối lượng giao dịch trên Serum DEX và mức độ áp dụng Serum Core như một lớp thanh khoản bởi các DApps khác.

Về mặt cơ bản, nhà đầu tư nên phân tích khả năng của giao thức (dù là Serum hay các phân nhánh cộng đồng) trong việc thu hút thanh khoản chuyên nghiệp và duy trì tốc độ giao dịch cạnh tranh. Tiện ích giảm phí và cơ hội Staking SRM để nhận một phần phí giao dịch là những động lực kinh tế quan trọng.

Nếu lựa chọn đầu tư ngắn hạn, chiến lược phân tích xu hướng cần kết hợp với việc theo dõi hoạt động giao dịch trên Solana, các bản cập nhật về kiến trúc Serum Core (sau các sự kiện tái cấu trúc), và các thông báo về quan hệ đối tác giữa Serum/các phân nhánh cộng đồng với các dự án DeFi lớn khác.

Xem thêm Review/ Đánh giá Coin tại đây 

Kết luận

Serum (SRM) là một dự án cơ sở hạ tầng DeFi độc đáo với tầm nhìn tạo ra một DEX CLOB có thể cạnh tranh với CEX về hiệu suất. Bằng cách khai thác sức mạnh của Solana, Serum đã chứng minh được khả năng cung cấp giao dịch tốc độ cao và chi phí thấp. Mặc dù phải đối mặt với những thách thức , vai trò của nó như là nhà cung cấp thanh khoản cốt lõi trên Solana đã định vị SRM là một token có tiềm năng trong việc định hình tương lai của giao dịch phi tập trung hiệu suất cao.

Link đăng ký tài khoản các sàn giao dịch hàng đầu hiện nay: Binance/OKX/BingX/MEXC/Bybit/Bitget