Trong cuộc chiến khốc liệt của các giải pháp Layer-2, ZKsync nổi lên như một trong những dự án tiên phong và tham vọng nhất, mang theo sứ mệnh giải quyết bài toán mở rộng quy mô cho Ethereum bằng công nghệ Zero-Knowledge (ZK-Rollup). Vậy ZKsync là gì và công nghệ của nó có thực sự là “chén thánh” cho tương lai của Ethereum? Cùng Tiền ảo 24h tìm hiểu nhé.
ZKsync là gì?
ZKsync là một giải pháp mở rộng Layer-2 cho Ethereum, sử dụng công nghệ ZK-Rollup để tăng thông lượng giao dịch và giảm chi phí mà vẫn kế thừa hoàn toàn tính bảo mật từ mạng lưới chính Ethereum.
Dự án được phát triển bởi Matter Labs, một công ty nghiên cứu và kỹ thuật chuyên sâu về công nghệ Zero-Knowledge. ZKsync được dẫn dắt bởi hai nhà đồng sáng lập là Alex Gluchowski (CEO) và Alex Vlasov (CPO), những chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực mật mã học và hệ thống phân tán. Tầm nhìn của họ là xây dựng một nền tảng không chỉ giúp Ethereum mở rộng mà còn mang lại trải nghiệm người dùng vượt trội thông qua các tính năng độc đáo.
Công nghệ cốt lõi của ZKsync là gì?
Sức mạnh của ZKsync đến từ việc đi đầu trong việc áp dụng các công nghệ tiên tiến nhất:
Công nghệ ZK-Rollups
Đây là trái tim của ZKsync. Thay vì xử lý từng giao dịch trên mạng chính Ethereum, ZKsync gộp (rollup) hàng nghìn giao dịch lại và xử lý chúng off-chain. Sau đó, nó tạo ra một bằng chứng mật mã duy nhất gọi là “bằng chứng hợp lệ” (validity proof – cụ thể là zk-SNARK) để chứng minh rằng tất cả các giao dịch này đều hợp lệ, rồi gửi bằng chứng này lên Ethereum. Điều này giúp giảm đáng kể dữ liệu cần lưu trữ on-chain, dẫn đến phí giao dịch rẻ hơn hàng chục lần và tốc độ xử lý nhanh hơn rất nhiều.
zkEVM (Zero-Knowledge Ethereum Virtual Machine)
Đây là bước đột phá lớn nhất của ZKsync. zkEVM là một môi trường máy ảo tương thích hoàn toàn với Máy ảo Ethereum (EVM) nhưng được thiết kế để hoạt động với công nghệ Zero-Knowledge. Lợi ích cốt lõi là các nhà phát triển có thể dễ dàng di chuyển các hợp đồng thông minh và ứng dụng phi tập trung (dApps) của họ từ Ethereum sang ZKsync mà không cần viết lại mã nguồn. Điều này phá vỡ rào cản kỹ thuật và giúp thu hút hệ sinh thái một cách nhanh chóng.
Account Abstraction (Trừu tượng hóa tài khoản) gốc
ZKsync là một trong những Layer-2 đầu tiên triển khai Account Abstraction ở cấp độ giao thức. Công nghệ này biến mọi tài khoản người dùng thành một hợp đồng thông minh, mở ra những trải nghiệm người dùng vượt trội như: khả năng khôi phục tài khoản bằng mạng xã hội, thanh toán phí gas bằng bất kỳ token nào (không chỉ ETH), và thực hiện các giao dịch phức tạp chỉ bằng một lần ký.
Sản phẩm chính của ZKsync là gì?
Matter Labs đã phát triển một hệ sinh thái sản phẩm để hiện thực hóa tầm nhìn của mình:
- ZKsync Era: Đây là mạng lưới chính, một nền tảng ZK-Rollup tương thích EVM (zkEVM) hoàn chỉnh. Đây là nơi hầu hết các ứng dụng và người dùng tương tác, cung cấp môi trường giao dịch nhanh, rẻ và an toàn để xây dựng các dApp DeFi, NFT, GameFi…
- ZK Stack: Đây là một bộ công cụ phát triển (framework) mã nguồn mở, cho phép các nhà phát triển xây dựng các blockchain tùy chỉnh của riêng họ, được gọi là “Hyperchains”. Các Hyperchains này có thể là Layer-2 hoặc Layer-3, được kết nối với nhau và được bảo mật bởi mạng chính Ethereum, tạo ra một hệ sinh thái đa chuỗi liền mạch và có khả năng mở rộng vô hạn.
- ZKsync Lite (trước đây là ZKsync 1.0): Đây là phiên bản ZK-Rollup đầu tiên của ZKsync, chủ yếu tập trung vào việc chuyển token và hoán đổi đơn giản. Mặc dù vẫn còn hoạt động, nhưng trọng tâm phát triển hiện đã chuyển hoàn toàn sang ZKsync Era với khả năng hỗ trợ hợp đồng thông minh đầy đủ.
Điểm đặc biệt của ZKsync là gì?
ZKsync nổi bật nhờ những đặc điểm mang tính cách mạng, định hình lại trải nghiệm Web3:
- Bảo mật kế thừa từ Ethereum: Không giống như các sidechain hay một số giải pháp mở rộng khác, ZKsync kế thừa 100% tính bảo mật của Ethereum. Mọi giao dịch đều được xác thực bằng bằng chứng toán học và không thể bị giả mạo.
- Trải nghiệm người dùng vượt trội nhờ Account Abstraction: Việc triển khai AA gốc cho phép tạo ra các dApp với giao diện và trải nghiệm mượt mà như các ứng dụng Web2, loại bỏ nhiều rào cản phức tạp cho người dùng mới.
- Tầm nhìn “Hyperchains” cho khả năng mở rộng vô hạn: Thông qua ZK Stack, ZKsync không chỉ là một Layer-2 đơn lẻ mà là nền tảng cho một “Internet của các giá trị”, nơi các blockchain có thể tương tác với nhau một cách liền mạch và an toàn.
ZKsync Era đã xử lý hàng chục triệu giao dịch và duy trì một Tổng giá trị bị khóa (TVL) đáng kể, thu hút hàng trăm dự án triển khai trên mạng lưới. Mặc dù TVL chưa thể so sánh với các đối thủ hàng đầu như Arbitrum hay Optimism, nhưng nền tảng công nghệ ưu việt của ZKsync được kỳ vọng sẽ là động lực tăng trưởng mạnh mẽ trong tương lai.
Xem thêm: Decred là gì? Nỗ lực hoàn thiện tầm nhìn của Bitcoin
Token của dự án ZKsync là gì?
ZK là token gốc của hệ sinh thái ZKsync, được ra mắt vào tháng 6/2024. Nó đóng vai trò trung tâm trong việc quản trị và vận hành mạng lưới theo hướng phi tập trung.
Thông tin cơ bản
- Tên token: ZKsync
- Ký hiệu: ZK
- Blockchain: Ethereum (ERC-20), ZKsync Era (Native)
- Tổng cung: 13.76B ZK
- Cung lưu hành: ~8.8B ZK (tính đến tháng 11/2025 – sau đợt airdrop)
- Tổng cung tối đa: 21B ZK
- Loại token: Quản trị
Công dụng của ZK token
- Quản trị: Người nắm giữ token ZK có thể tham gia vào việc bỏ phiếu cho các đề xuất quản trị, quyết định các nâng cấp giao thức và định hướng phát triển tương lai của ZKsync.
- Phí giao dịch (Tương lai): Mặc dù hiện tại phí giao dịch trên ZKsync Era được trả bằng ETH, ZK token được thiết kế để có thể được sử dụng để trả phí trong tương lai.
- Staking (Tương lai): ZK token sẽ được sử dụng để staking bởi các nhà vận hành node (Sequencer và Prover) khi mạng lưới trở nên phi tập trung hoàn toàn, góp phần vào việc bảo mật và vận hành mạng.
Phân bổ ZK token
- 29.27%: Dành cho Token Assembly (TBD).
- 19.90%: Dành cho các sáng kiến phát triển hệ sinh thái (Ecosystem Initiatives – TBD).
- 17.50%: Dành cho Airdrop.
- 17.19%: Dành cho các Nhà đầu tư (Investors).
- 16.14%: Dành cho Đội ngũ phát triển (Team).
Lịch mở khóa ZK token
Token của nhà đầu tư và đội ngũ sẽ bị khóa trong năm đầu tiên, sau đó được mở khóa dần trong vòng 3 năm, từ tháng 6/2025 đến tháng 6/2028.
Mua ZK Token ở đâu?
Nhà đầu tư có thể mua bán ZK trên các sàn giao dịch lớn như: Binance, Bybit, OKX hay KuCoin.
Roadmap
Lộ trình của ZKsync là một hành trình dài và kiên định tập trung vào nghiên cứu và phát triển.
- 2018: Matter Labs được thành lập.
- 2020: Ra mắt ZKsync 1.0 (sau này là ZKsync Lite) trên mainnet Ethereum, tập trung vào thanh toán.
- Tháng 2/2023: Ra mắt ZKsync Era “Fair Onboarding Alpha”, cho phép các dự án đăng ký triển khai.
- Tháng 3/2023: Chính thức mở cửa Mainnet Alpha của ZKsync Era cho tất cả người dùng.
- Tháng 6/2024: Sự kiện tạo token (TGE) và tiến hành airdrop ZK token cho cộng đồng.
- Tương lai: Tập trung vào việc phi tập trung hóa hoàn toàn mạng lưới (Sequencer và Prover), phát triển ZK Stack và hệ sinh thái Hyperchains, đồng thời liên tục cải tiến hiệu suất và giảm chi phí giao dịch.
Hệ sinh thái và cộng đồng
Hệ sinh thái
Kể từ khi ra mắt mainnet, hệ sinh thái ZKsync Era đã chứng kiến sự tăng trưởng nhanh chóng. Nhờ khả năng tương thích với EVM, hàng trăm dự án đã được triển khai, bao phủ các lĩnh vực cốt lõi. Trong mảng DeFi, các sàn DEX hàng đầu như SyncSwap, Mute.io và Maverick Protocol đã thu hút được một lượng thanh khoản đáng kể.
Lĩnh vực NFT và Gaming cũng bắt đầu khởi sắc với sự xuất hiện của các marketplace và các dự án game đầu tiên. Với sự ra đời của ZK Stack, ZKsync đang định vị mình không chỉ là một blockchain đơn lẻ mà là một trung tâm cho một mạng lưới các chuỗi khối, hứa hẹn một sự bùng nổ hệ sinh thái lớn hơn trong tương lai.
Cộng đồng
ZKsync sở hữu một cộng đồng lớn mạnh, đặc biệt là những người có am hiểu sâu về kỹ thuật và tin tưởng vào tầm nhìn dài hạn của công nghệ ZK. Cộng đồng hoạt động sôi nổi trên các nền tảng như Twitter và Discord, nơi các cuộc thảo luận về công nghệ, quản trị và phát triển hệ sinh thái diễn ra liên tục.
Tuy nhiên, đợt airdrop gần đây đã gây ra một số tranh cãi trong cộng đồng về tiêu chí phân bổ, đây là một thách thức mà đội ngũ dự án cần giải quyết để duy trì sự đoàn kết và ủng hộ. Dù vậy, sức hút từ nền tảng công nghệ vượt trội vẫn giúp ZKsync giữ chân được một lượng lớn người dùng và nhà phát triển trung thành.
Xem thêm: SPX6900 là gì? Có nên đầu tư vào Memecoin hot nhất hệ Base không?
Đội ngũ phát triển và các nhà đầu tư lớn
Đội ngũ phát triển
ZKsync được phát triển bởi Matter Labs, một trong những đội ngũ kỹ thuật hàng đầu thế giới về công nghệ Zero-Knowledge. Đứng đầu là CEO Alex Gluchowski, một lập trình viên và nhà nghiên cứu có kinh nghiệm sâu sắc trong lĩnh vực blockchain và mật mã. Đội ngũ của Matter Labs quy tụ nhiều kỹ sư và nhà nghiên cứu tài năng, những người đã đóng góp đáng kể vào sự phát triển của công nghệ ZK trong toàn ngành.
Nhà đầu tư
ZKsync đã huy động được tổng cộng 458 triệu USD từ các quỹ đầu tư mạo hiểm hàng đầu trong ngành công nghiệp tiền điện tử và công nghệ. Điều này không chỉ cung cấp nguồn lực tài chính dồi dào mà còn là sự bảo chứng cho tiềm năng của dự án. Các nhà đầu tư lớn bao gồm:
- Andreessen Horowitz (a16z)
- Dragonfly Capital
- Placeholder
- 1kx
- Lightspeed Venture Partners
- Blockchain Capital
Cập nhật giá ZKsync (ZK)
Giá ZKsync (ZK) mới nhất hôm nay theo Coinmarketcap.
Có nên đầu tư vào ZKsync không?
ZKsync là một trong những dự án Layer-2 tham vọng và có nền tảng công nghệ vững chắc nhất hiện nay. Với công nghệ zkEVM tiên phong, Account Abstraction gốc và tầm nhìn dài hạn về Hyperchains, ZKsync có tiềm năng trở thành một trụ cột quan trọng trong tương lai của Ethereum. Sự hậu thuẫn từ đội ngũ phát triển đẳng cấp thế giới và các quỹ đầu tư hàng đầu càng củng cố thêm vị thế của dự án.
Tuy nhiên, ZKsync cũng phải đối mặt với những thách thức lớn. Cuộc cạnh tranh trong thị trường Layer-2 vô cùng khốc liệt với các đối thủ mạnh như Arbitrum, Optimism và các dự án ZK-Rollup khác như Starknet, Scroll. Hệ sinh thái của ZKsync dù đang phát triển nhanh nhưng vẫn cần thêm thời gian để bắt kịp các đối thủ đã có hiệu ứng mạng lưới lớn hơn. Ngoài ra, những tranh cãi gần đây về việc phân bổ token airdrop cũng là một yếu tố cần xem xét.
Do đó, nếu bạn là một nhà đầu tư dài hạn, tin tưởng vào ưu thế công nghệ vượt trội của ZK-Rollups và tầm nhìn về một tương lai đa chuỗi của ZKsync, đây có thể là một cơ hội đầu tư hấp dẫn. Ngược lại, nếu bạn ưu tiên các hệ sinh thái đã trưởng thành với cộng đồng ổn định và TVL dẫn đầu, bạn có thể cần theo dõi thêm sự phát triển và khả năng cạnh tranh của ZKsync trước khi đưa ra quyết định.
Kết luận
ZKsync mang trong mình tiềm năng to lớn để định hình lại cuộc chiến Layer-2 nhờ nền tảng công nghệ ZK-Rollup ưu việt và một tầm nhìn mở rộng quy mô chưa từng có. Tuy nhiên, dự án phải đối mặt với thách thức trong việc cạnh tranh thu hút người dùng, thanh khoản và giải quyết các vấn đề về quản trị cộng đồng. Tương lai của ZKsync sẽ phụ thuộc vào khả năng hiện thực hóa tầm nhìn về Hyperchains và xây dựng một hệ sinh thái đủ mạnh để tận dụng hết tiềm năng công nghệ của mình.
Lưu ý: Bài viết này chỉ mang mục đích cung cấp thông tin và phân tích, không được xem là lời khuyên đầu tư tài chính. Hãy luôn tự mình nghiên cứu (DYOR) trước khi đưa ra bất kỳ quyết định đầu tư nào.
Link đăng ký tài khoản các sàn giao dịch hàng đầu hiện nay: Binance/OKX/BingX/MEXC/Bybit/Bitget