Trước khi Ethereum 2.0 và các giải pháp Layer-2 trở thành tâm điểm của cuộc đua mở rộng quy mô, Zilliqa (ZIL) đã nổi lên như một trong những dự án tiên phong giải quyết vấn đề này bằng một công nghệ đột phá: Sharding. Được xây dựng trên nền tảng nghiên cứu học thuật vững chắc, Zilliqa ra mắt với tầm nhìn tạo ra một blockchain công cộng có thông lượng cao, an toàn và sẵn sàng cho các ứng dụng cấp doanh nghiệp. Vậy Zilliqa là gì? Cùng Tiền ảo 24h tìm hiểu nhé.
Zilliqa là gì?
Zilliqa là một blockchain Layer-1 hiệu suất cao, được biết đến là nền tảng blockchain công cộng đầu tiên trên thế giới triển khai thành công công nghệ Sharding. Zilliqa sử dụng cơ chế đồng thuận kết hợp giữa Proof-of-Work (PoW) để chống tấn công Sybil và Practical Byzantine Fault Tolerance (pBFT) để xử lý giao dịch.
Nguồn gốc của Zilliqa bắt nguồn từ một công trình nghiên cứu tại Đại học Quốc gia Singapore (NUS). Dự án được dẫn dắt bởi các nhà đồng sáng lập là Amrit Kumar và Xinshu Dong, cùng với một đội ngũ các nhà nghiên cứu và kỹ sư dày dặn kinh nghiệm trong lĩnh vực hệ thống phân tán và an ninh mạng.
Công nghệ cốt lõi của Zilliqa là gì?
Zilliqa mang đến những cải tiến công nghệ nền tảng, tập trung vào việc giải quyết bài toán “bộ ba bất khả thi” của blockchain.
Network Sharding (Sharding Mạng Lưới)
Đây là công nghệ làm nên tên tuổi của Zilliqa. Thay vì yêu cầu tất cả các node phải xử lý mọi giao dịch, Zilliqa chia mạng lưới thành các nhóm nhỏ hơn gọi là “shards”. Mỗi shard có thể xử lý một phần giao dịch song song với các shard khác. Khi số lượng node trong mạng tăng lên, số lượng shard cũng có thể tăng theo, giúp thông lượng của mạng lưới tăng tuyến tính. Về lý thuyết, điều này cho phép Zilliqa đạt được tốc độ hàng nghìn giao dịch mỗi giây (TPS).
Ngôn ngữ lập trình Scilla
Tương tự như Move của Aptos, Scilla là một ngôn ngữ lập trình hợp đồng thông minh được thiết kế riêng với ưu tiên hàng đầu là bảo mật. Scilla tách biệt logic của hợp đồng khỏi các hiệu ứng (như chuyển tiền), giúp các nhà phát triển dễ dàng phân tích và xác minh tính đúng đắn của code, từ đó ngăn chặn nhiều loại tấn công phổ biến như vụ hack The DAO.
Sản phẩm chính của Zilliqa là gì?
Là một nền tảng Layer-1, Zilliqa cung cấp cơ sở hạ tầng để các nhà phát triển xây dựng các ứng dụng phi tập trung đa dạng. Các sản phẩm và lĩnh vực cốt lõi bao gồm:
- Nền tảng Hợp đồng Thông minh: Cung cấp môi trường để triển khai các dApp phức tạp, từ tài chính phi tập trung (DeFi) đến các tổ chức tự trị phi tập trung (DAO). Gần đây, Zilliqa đã nâng cấp để tương thích với Máy ảo Ethereum (EVM), cho phép các nhà phát triển dễ dàng di chuyển dApp từ Ethereum sang.
- Staking và Quản trị: Người dùng có thể stake ZIL token của mình để tham gia bảo mật mạng lưới và nhận phần thưởng, đồng thời tham gia vào các quyết định quản trị on-chain.
- Metapolis (Metaverse-as-a-Service): Một sáng kiến đầy tham vọng nhằm cung cấp một nền tảng cho các thương hiệu, doanh nghiệp và nhà sáng tạo xây dựng thế giới ảo (metaverse) của riêng mình một cách dễ dàng và hiệu quả về chi phí.
- Hệ sinh thái Gaming và NFT: Zilliqa đang tích cực thúc đẩy việc xây dựng các trò chơi Web3 và thị trường NFT trên nền tảng của mình, tận dụng lợi thế về chi phí giao dịch thấp và khả năng mở rộng.
Điểm đặc biệt của Zilliqa là gì?
Zilliqa nổi bật nhờ sự kết hợp giữa nền tảng học thuật vững chắc và các tính năng thực tiễn:
- Tiên phong về Sharding: Là blockchain công cộng đầu tiên triển khai thành công sharding, chứng minh tính khả thi của công nghệ này trong thực tế trước cả các đối thủ lớn.
- An toàn và bảo mật: Ngôn ngữ Scilla được thiết kế để giảm thiểu rủi ro bảo mật ở cấp độ ngôn ngữ, tạo ra một môi trường an toàn hơn cho các nhà phát triển và người dùng.
- Chi phí giao dịch thấp và có thể dự đoán: Nhờ khả năng mở rộng, phí giao dịch trên Zilliqa thường thấp và ổn định hơn nhiều so với Ethereum, tạo điều kiện thuận lợi cho các ứng dụng có số lượng giao dịch lớn như game hoặc mạng xã hội.
- Tương thích EVM: Bản nâng cấp tương thích EVM là một bước đi chiến lược, giúp Zilliqa phá vỡ rào cản, dễ dàng thu hút các nhà phát triển, công cụ và thanh khoản từ hệ sinh thái blockchain lớn nhất thế giới.
Xem thêm: Celo là gì? Giải pháp blockchain hướng tới tài chính di động phi tập trung
Token của dự án Zilliqa là gì?
ZIL là token gốc của blockchain Zilliqa, đóng vai trò huyết mạch trong việc vận hành, bảo mật và phát triển hệ sinh thái.
Thông tin cơ bản
- Tên token: Zilliqa
- Ký hiệu: ZIL
- Blockchain: Zilliqa Blockchain
- Hợp đồng: Native Token
- Tổng cung: 20.25B ZIL
- Cung lưu hành: ~ 19.57B ZIL (tính đến tháng 11/2025)
- Tổng cung tối đa: 21B ZIL
- Loại token: Tiện ích và quản trị
Công dụng của ZIL token
- Thanh toán phí giao dịch (gas fees) trên mạng Zilliqa.
- Staking để tham gia vào cơ chế đồng thuận pBFT và nhận phần thưởng khối.
- Làm nhiên liệu để thực thi các hợp đồng thông minh trên nền tảng.
- Bỏ phiếu cho các đề xuất quản trị, ảnh hưởng đến tương lai của giao thức.
Phân bổ ZIL token
Dựa trên dữ liệu từ Cryptorank, việc phân bổ token ZIL được chia như sau:
- 40%: Dành cho Phần thưởng khai thác (Mining Rewards).
- 27.26%: Dành cho Bán cộng đồng (Community Sale).
- 12%: Dành cho Zilliqa Research (Nghiên cứu và phát triển).
- 10%: Dành cho Anquan (Công ty mẹ và đối tác công nghệ ban đầu).
- 10.74%: Khác (Other).
Lịch mở khóa ZIL token
Dựa trên biểu đồ lịch trình mở khóa token, có thể thấy phần lớn nguồn cung ZIL dành cho các nhà đầu tư, đội ngũ phát triển và kho bạc đã được phân phối hoàn toàn trong những năm đầu của dự án.
- Nhà đầu tư Vòng Private Sale (Private Sale Investor) và Đội ngũ/Cố vấn (Team/Advisors/Contractors): Các token thuộc hai nhóm này đã được mở khóa hoàn toàn trong giai đoạn từ 2018 đến khoảng 2020.
- Kho bạc (Treasury): Tương tự, lượng token dành cho Kho bạc cũng đã được phân bổ hết.
- Phần thưởng khối (Block rewards): Nguồn cung ZIL tăng lên ở thời điểm hiện tại và trong tương lai chủ yếu đến từ Phần thưởng khối. Đây là lượng token mới được tạo ra và trả cho các thợ đào/staker để bảo mật mạng lưới, và sẽ tiếp tục được phát hành cho đến khi Zilliqa đạt tổng cung tối đa là 21 tỷ ZIL.
Điều này có nghĩa là Zilliqa đã qua giai đoạn có nguy cơ bị bán tháo lớn từ các nhà đầu tư sớm hay đội ngũ phát triển. Áp lực lạm phát hiện tại đến từ một nguồn duy nhất và có thể dự đoán được là phần thưởng staking.
Mua ZIL Token ở đâu?
Nhà đầu tư có thể mua bán ZIL trên các sàn giao dịch lớn như: Binance, Bybit, KuCoin, OKX.
Roadmap
Lộ trình phát triển của Zilliqa cho thấy sự tập trung vào nghiên cứu và xây dựng nền tảng vững chắc trước khi mở rộng hệ sinh thái.
- 2017: Công bố whitepaper, giới thiệu kiến trúc sharding.
- 2018: Ra mắt testnet công khai, cho phép các nhà phát triển thử nghiệm xây dựng ứng dụng.
- Quý 1/2019: Chính thức triển khai Mainnet, trở thành blockchain công cộng đầu tiên hoạt động với công nghệ sharding.
- 2020 – 2022: Tập trung phát triển hệ sinh thái, ra mắt sàn DEX ZilSwap, các tiêu chuẩn token (ZRC-2), và đẩy mạnh vào lĩnh vực NFT và Gaming.
- 2023: Công bố kế hoạch Zilliqa 2.0 và triển khai thành công bản nâng cấp tương thích EVM, một cột mốc quan trọng để kết nối với hệ sinh thái Ethereum.
- 2024 – 2025: Tập trung vào việc triển khai đầy đủ các tính năng của Zilliqa 2.0, tối ưu hóa khả năng tương tác, thu hút các dự án EVM và thúc đẩy sự chấp nhận của các ứng dụng trong lĩnh vực metaverse và game.
Xem thêm: Oasis là gì? “Viên ngọc” quyền riêng tư của Web3 có đáng để đầu tư?
Hệ sinh thái và cộng đồng
Hệ sinh thái
Kể từ khi ra mắt mainnet, hệ sinh thái của Zilliqa đã phát triển một cách bền vững thay vì bùng nổ, tập trung vào việc xây dựng các mảnh ghép nền tảng vững chắc. Trụ cột chính của mảng DeFi trên Zilliqa là sàn giao dịch phi tập trung ZilSwap, một AMM cho phép người dùng hoán đổi token, cung cấp thanh khoản và tham gia yield farming. Bên cạnh đó, hệ sinh thái cũng đã có sự xuất hiện của các ví non-custodial phổ biến như ZilPay và Torch Wallet, tạo ra một bộ công cụ cơ bản hoàn chỉnh để người dùng có thể tương tác với các ứng dụng.
Trong những năm gần đây, Zilliqa đã nỗ lực mở rộng ra ngoài lĩnh vực DeFi, đặc biệt chú trọng vào Gaming và Metaverse. Nổi bật nhất là sáng kiến Metapolis, một nền tảng “Metaverse-as-a-Service” (MaaS) được thiết kế để giúp các thương hiệu Web2, nghệ sĩ và doanh nghiệp dễ dàng xây dựng thế giới ảo của riêng mình.
Cùng với sự ra mắt của các thị trường NFT như Avely, Zilliqa đang định vị mình là một nền tảng hấp dẫn cho các ngành công nghiệp sáng tạo. Bản nâng cấp tương thích EVM gần đây được kỳ vọng sẽ là một cú hích lớn, giúp phá vỡ rào cản và thu hút một làn sóng mới các nhà phát triển và dự án từ hệ sinh thái Ethereum.
Cộng đồng
Zilliqa sở hữu một trong những cộng đồng lâu đời, trung thành và am hiểu kỹ thuật nhất trong không gian tiền điện tử. Bắt nguồn từ nền tảng học thuật và tập trung vào công nghệ đột phá, dự án đã thu hút được một lượng lớn người ủng hộ có niềm tin sâu sắc vào tầm nhìn dài hạn thay vì chạy theo các xu hướng ngắn hạn. Cộng đồng này hoạt động rất tích cực trên các nền tảng mạng xã hội như Twitter, Telegram và Discord, thường xuyên tham gia vào các cuộc thảo luận kỹ thuật sâu sắc và đóng vai trò như những người bảo vệ và ủng hộ mạnh mẽ cho dự án.
Sức mạnh của cộng đồng Zilliqa không chỉ nằm ở sự ủng hộ mà còn ở sự tham gia tích cực. Nhiều thành viên trong cộng đồng đã trở thành những người vận hành node, nhà phát triển xây dựng các công cụ phụ trợ, hoặc các đại sứ thương hiệu giúp lan tỏa thông tin về dự án.
Nhận thấy đây là một tài sản quý giá, đội ngũ Zilliqa cũng thường xuyên tổ chức các chương trình hackathon, các quỹ tài trợ (grants) và các hoạt động giáo dục để khuyến khích sự đóng góp, biến cộng đồng thành một phần không thể thiếu trong quá trình phát triển và đổi mới của toàn bộ hệ sinh thái.
Đội ngũ phát triển và các nhà đầu tư lớn
Đội ngũ phát triển
Đội ngũ phát triển của Zilliqa có nền tảng học thuật và nghiên cứu sâu rộng, bắt nguồn từ một dự án tại Đại học Quốc gia Singapore (NUS). Điều này đã tạo nên một nền tảng công nghệ vững chắc, được xây dựng dựa trên các nguyên tắc khoa học máy tính nghiêm ngặt.
Nhóm đồng sáng lập của Zilliqa bao gồm nhiều chuyên gia hàng đầu trong lĩnh vực hệ thống phân tán, an ninh mạng và kinh doanh. Các thành viên chủ chốt được công bố bao gồm:
- Xinshu Dong: Co-Founder
- Amrit Kumar: Co-Founder
- Max Kantelia: Co-Founder
- Prateek Saxena: Co-Founder (và là một giáo sư tại NUS, người đã cố vấn cho nghiên cứu ban đầu)
- Tan Jun Hao: Co-Founder
- Juzar Motiwalla: Co-Founder & Board Member (Thành viên Hội đồng quản trị)
Hiện nay, dự án được điều hành và phát triển bởi Zilliqa Group, một tổ chức chịu trách nhiệm nghiên cứu, nâng cấp mạng lưới và thúc đẩy sự phát triển của hệ sinh thái toàn cầu.
Nhà đầu tư
Zilliqa đã huy động vốn thành công thông qua một đợt ICO vào năm 2017 và nhận được sự quan tâm từ nhiều quỹ đầu tư lớn trong giai đoạn đầu, bao gồm: Polychain Capital, FBG Capital, Kenetic Capital, và GBIC (Global Blockchain Innovative Capital).
Cập nhật giá Zilliqa (ZIL)
Giá Zilliqa (ZIL) mới nhất hôm nay theo Coinmarketcap.
Có nên đầu tư vào Zilliqa không?
Zilliqa là một dự án có nền tảng công nghệ vững chắc, là một trong những người tiên phong giải quyết vấn đề mở rộng quy mô bằng giải pháp sharding. Với ngôn ngữ Scilla tập trung vào bảo mật và chi phí giao dịch thấp, Zilliqa có tiềm năng trở thành một nền tảng hấp dẫn cho các ứng dụng yêu cầu tính an toàn cao và thông lượng lớn, đặc biệt là trong lĩnh vực gaming và metaverse. Bản nâng cấp tương thích EVM gần đây là một bước đi chiến lược quan trọng, mở ra cánh cửa để thu hút một lượng lớn nhà phát triển và người dùng từ hệ sinh thái Ethereum.
Tuy nhiên, thách thức lớn nhất của Zilliqa là sự cạnh tranh khốc liệt. Kể từ khi Zilliqa ra mắt, thị trường đã xuất hiện rất nhiều blockchain Layer-1 và Layer-2 mới với tốc độ nhanh hơn, hệ sinh thái sôi động hơn và hiệu ứng mạng lưới lớn hơn. Hệ sinh thái dApp của Zilliqa vẫn còn tương đối nhỏ và phát triển chậm hơn so với các đối thủ như Solana, Avalanche hay các giải pháp Layer-2 của Ethereum. Việc thu hút thanh khoản và người dùng trong bối cảnh hiện tại là một bài toán không hề dễ dàng.
Do đó, nếu bạn là nhà đầu tư dài hạn, tin tưởng vào giá trị của công nghệ nền tảng, sự an toàn và tiềm năng phục hồi nhờ khả năng tương thích EVM, Zilliqa có thể là một tài sản đáng xem xét trong danh mục đầu tư. Ngược lại, nếu bạn ưu tiên các hệ sinh thái đã có sự bùng nổ, cộng đồng lớn mạnh và hiệu ứng mạng lưới đã được chứng minh, có lẽ bạn nên theo dõi thêm sự tăng trưởng của hệ sinh thái Zilliqa trước khi đưa ra quyết định đầu tư.
Kết luận
Zilliqa mang trong mình tiềm năng to lớn với công nghệ sharding tiên phong và nền tảng bảo mật cao, được hậu thuẫn bởi một đội ngũ có chuyên môn sâu. Tuy nhiên, dự án phải đối mặt với thách thức lớn trong việc cạnh tranh với các đối thủ mới nổi và thu hút dòng tiền trong một thị trường đông đúc. Tầm nhìn Zilliqa 2.0 và việc tích hợp thành công EVM sẽ là yếu tố quyết định liệu Zilliqa có thể tái khẳng định vị thế và thu hút một làn sóng phát triển mới hay không.
Lưu ý: Bài viết này chỉ mang mục đích cung cấp thông tin và phân tích, không được xem là lời khuyên đầu tư tài chính. Hãy luôn tự mình nghiên cứu (DYOR) trước khi đưa ra bất kỳ quyết định đầu tư nào.
Link đăng ký tài khoản các sàn giao dịch hàng đầu hiện nay: Binance/OKX/BingX/MEXC/Bybit/Bitget